Σχόλια από Αριστοτέλη Ράπτη

Σχόλια από τον Αριστοτέλη Ράπτη

Για μια πλήρη ανάλυση των ιστορικών γεγονότων της Μάχης της Μερίτσας απευθυνθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

http://maxi-meritsas.eu

Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τις παραπάνω δύο μαρτυρίες θα διαπιστώσει πως υπάρχει μια σύγχυση για το ποιος οργάνωσε και συντόνισε αυτή τη Μάχη. Σίγουρα τρία είναι τα πρόσωπα που έπαιξαν βασικό ρόλο: Ο Αδαμάντιος (Ηλίας Καφαντάρης) του οποίου η έδρα ήταν το χωριό Αγναντιά, ο Ανθυπολοχαγός του Στρατού Αριστείδης Μπλούτσος από τη Μερίτσα (σημερινή Οξύνεια) και ο Ζαραλής από το Αγιόφυλλο. Και οι τρεις του ήταν ανήσυχες και ηγετικές φυσιογνωμίες.
Αναμφίβολα ουσιαστικό ρόλο στη μάχη αυτή έπαιξαν δυο ιερείς ο ιεροδιδάσκαλος Μπατζογιάννης του χωριού Μερίτσας (Οξύνειας) μέλος του ΕΑΜ και ο Παπαθανάσης ιερέας του Αγιοφύλλου ονόματι Πούλιος Αθανάσιος. (βλπ σχόλια “Απομνημονεύματα Ράπτης” και “Παπαδήμας”).

Ένα άλλο σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, στοιχείο, είναι ότι κανείς δεν επιστράτευσε τους κατοίκους των χωριών της γύρω περιοχής. Η συμμετοχή των κατοίκων ήταν αυθόρμητη. Αυτό φαίνεται και από τη μαρτυρία του κ. Β. Παπαδήμα, ότι την ώρα της λειτουργίας ανακοινώθηκε στους κατοίκους του Αγιοφύλλου ότι επρόκειτο εντός ολίγων ωρών να χτυπήσουν οι Ιταλοί και ότι θα λεηλατούσαν το χωριό Μερίτσα (Οξύνεια).
Στα παραπάνω έχω και προσωπικά να προσθέσω μερικές πληροφορίες που προέρχονται από ένα άλλο συγχωριανό μου από το χωριό Σταγιάδες, που έλαβε μέρος στη μάχη αυτή και έπαιξε ενεργό ρόλο, τις οποίες επιβεβαιώνει και ο γιος του, Κων/νος Αγγέλης, καθώς και εκείνος τις είχε ακούσει από τις αφηγήσεις του πατέρα του. Μία από τις μαρτυρίες του αφορά το τέλος της μάχης της Μερίτσας: σύμφωνα με τα λεγόμενά του, υπήρχε στην περιοχή ένα καλά στημένο πολυβολείο των Ιταλών που θέριζε τον τρόμο και το θάνατο. Βρισκόταν όμως σε θέση που δεν μπορούσαν να το πλησιάσουν εύκολα και, εκτός αυτού, είχαν τελειώσει και τα λιγοστά πυρομαχικά που διέθεταν οι μαχητές για να μπορέσουν να το εξουδετερώσουν. Ο Βαγγέλης διέθετε μία και μοναδική χειροβομβίδα. Σύρθηκε σαν αίλουρος πλησιάζοντας σε πολύ κοντινή απόσταση και με πραγματική αυτοθυσία πέταξε τη χειροβομβίδα από πολύ κοντά στο πολυβολείο (Μάλιστα, όπως περιέγραψε ο ίδιος τη σκηνή, ήταν ξαπλωμένος ανάσκελα και το σημάδεψε με το … μυαλό του, χωρίς να το βλέπει και το πέτυχε διάνα). Έτσι έληξε η μάχη.
Αναφέρει επίσης και κάποιες πληροφορίες σχετικά με το τι προηγήθηκε της μάχης, που μας βοηθά να συμπεράνουμε ότι επρόκειτο για αυθόρμητη γενικευμένη αγανάκτηση και απελπισία των χωρικών και όχι απλώς για στρατηγικό σχέδιο μεμονωμένων μαχητών: πριν από τον ξεσηκωμό τους, αρχές Φεβρουαρίου, οι Ιταλοί είχαν στείλει μέσω Ελλήνων που συνεργάζονταν μαζί τους μία διαταγή που έπρεπε να εκτελεστεί άμεσα: να σταλούν όλα τα υπάρχοντά τους, τρόφιμα, φρούτα, αιγοπρόβατα σφαγμένα και κρασί, στο στρατόπεδό τους που ήταν στην περιοχή της Καλαμπάκας. Οι επίσημες αντιστασιακές οργανώσεις απέρριψαν με έμμεσο τρόπο τη διαταγή αυτή, ενώ οι κάτοικοι φώναζαν λακωνικά «Ας έρθουν να τα πάρουν»!Ήλθε μετά από αυτό και δεύτερη διαταγή, η οποία έλεγε πως αν δεν σταλούν αυτά που ζήτησαν, τότε ο ιταλικός στρατός θα επενέβαινε και θα τα έπαιρνε δια της βίας.
Τότε φαίνεται ότι αποφασίστηκε να καταστρωθούν σχέδια, έτσι ώστε, όταν θα έκαναν οι Ιταλοί επιδρομή, να μπορέσουν να τούς χτυπήσουν. Λέγεται μάλιστα, ότι έστειλαν στο ιταλικό στρατόπεδο μερικά άτομα, τα οποία θα προσποιούνταν ότι θα έπαιζαν το ρόλο του «προδότη». Κατέβηκαν στο ιταλικό στρατόπεδο και είπαν ότι «εμείς γνωρίζουμε πού είναι κρυμμένα τα τρόφιμα και μπορούμε να σάς οδηγήσουμε εκεί».
Πράγματι, οι κάτοικοι του χωριού Μερίτσα (σημερινή Οξύνεια) άφησαν μέσα σε αποθήκες τρόφιμα και πολύ κρασί και οι Ιταλοί οδηγήθηκαν εκεί. Με το πολύ κρασί αναμενόταν ότι θα μεθούσαν και έτσι στην επιστροφή θα τούς έστηναν παγίδα. Μάλιστα οι βαλτοί πατριώτες που οδηγούσαν τους Ιταλούς ήξεραν ακριβώς την πορεία που θα ακολουθούσαν κατά την επιστροφή και το ακριβές σημείο που χτυπούσαν. Ένας εξ αυτών ήταν ο Ηλίας Μπέλος από την Οξύνεια που τυχαίνει να είναι και θείος μου. Φεντερίνος ήταν το όνομα του αρχηγού του ιταλικού τάγματος. Όπως ανέφερε ο θείος μου, εκείνη την ώρα που περνούσαν από το σημείο όπου θα κτυπούσαν, ο ίδιος έτρεμε από το φόβο του μήπως χτυπηθεί από λάθος. Αυτό το αντιλήφθηκε ο Φερεντίνος και κατάλαβε ότι τους είχαν στήσει παγίδα. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν «καλά υποπτευόμουνα ότι είστε προδότες και σήκωσε το πιστόλι του να τους σκοτώσει, αλλά ευτυχώς δεν πρόλαβε γιατί εκείνη την ώρα σκοτώθηκε από έλληνα μαχητή».
Οι έλληνες συνοδοί το έσκασαν αμέσως και κανείς τους δεν έπαθε τίποτα.Μετά την ήττα τους οι ιταλοί άρχισαν να εκδικούνται σκοτώνοντας αθώους πολίτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένας μοναχός της Ιεράς Μονής Σταγιάδων εκτελέστηκε όταν συνελήφθη στην Καλαμπάκα και θεωρήθηκε ‘οτι ήταν μέλος αντιστασιακής οργάνωσης επειδή είχε γενιάδα.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ό κ. Αδαμάντιος Ηλίας Καφαντάρης ήταν ο εγκέφαλος αυτής της μάχης. Από μαρτυρίες του πατέρα μου, Δημήτρη Ράπτη, ή Καπετάν Τσάκαλου, αλλά και του θείου μου, Ηλία Μπέλου, ο Αδαμάντιος κλήθηκε να δικαστεί στο ανταρτοδικείο γιατί πήρε την πρωτοβουλία να οργανώσει αυτή τη μάχη χωρίς να ζητήσει άδεια από τους ανώτερούς του. Ο Αδαμάντιος, μετά τη μάχη αυτή, αν και είχε αίσιο τέλος, εξαφανίστηκε και εμφανίστηκε το 1948, αλλά δεν είπε τίποτα σε κανένα για το πού βρισκόταν την περίοδο αυτή. Πολλοί αποδίδουν τη φυγή του αυτή στο ότι δεν ήθελε να λογοδοτήσει ενώπιον του αντάρτικου αρχηγείου για ένα τέτοιο σημαντικό γεγονός, μπορεί όμως να πρόκειται και για απλή σύμπτωση . Τον Ηλία Καφαντάρη συνάντησα στο κατάστημά του το 1961 στην οδό Ερμού. Θυμάμαι που τον ρώτησε ο πατέρας μου πού ήταν εκείνη την περίοδο. Η απάντησή του ήταν ότι «θα το πάρω μαζί μου στον τάφο». Αστειευόμενος ο πατέρας μου του είπε «Μήπως έγινες καλόγερος σε κανένα μοναστήρι;». «Φαντασία που την έχεις Μήτσιο», είπε, και η συζήτηση σταμάτησε εκεί.Ερωτήματα που τίθενται είναι:

1. Η επιχείρηση αυτή έγινε χωρίς την έγκριση του Αρχηγείου του ΕΑΜ;

2. Γιατί ο Αδαμάντιος (Ηλίας Καφαντάρης) εξαφανίστηκε μετά τη μάχη; (Στα απομνημονεύματα του Δ. Ράπτη αναφέρονται τα παρακάτω σχετικά με αυτό το θέμα «Η ιστορία του Αδαμάντιου μέχρι εδώ. Ούτε έδωσε σημεία ζωής, ούτε το όνομά του ακουγόταν. Λάβαμε διαταγή όπου βρεθεί ο Αδαμάντιος ή Καφαντάρης να συλληφθεί. Από τότε 1943 την άνοιξη ανταμώσαμε στις φυλακές Τρικάλων τον Μάρτιο 1948 έως τον Ιούλιο οπόταν εγώ ξορίσθηκα στο νησί Γιούρα». Σε άλλη παράγραφο «Η Οξύνεια ήταν το πρώτο χωριό της περιφέρειας Καλαμπάκας που υπέστη την πρώτη επιδρομή του κατακτητή, παρά την αντίρρηση του αρχηγείου των Χασίων να μη χτυπηθούν οι Ιταλοί. Ο Αδαμάντιος δε πειθάρχησε και έφερε τα ωραία αποτελέσματα εκτός από άλλα εφοδιάστηκε το αντάρτικο από οπλισμό και ρούχα κ.τ.λ. Τα ικανά στελέχη τα παραμέριζαν ή τα δολοφονούσαν όπως τον Άρη και άλλους πολλούς. (Εφόσον στην συμφωνία της Βάρκιζας ούτε αμνηστία δεν ζήτησαν και υπέγραψαν την καταδίκη όλων των αγωνιστών). Ο Αδαμάντιος Καφαντάρης διαφώνησε γρήγορα ο δε αδελφός του Νικηταράς Καφαντάρης πιστός, έβριζε τον αδελφό του Αδαμάντιο και αυτός εδολοφονήθη».

3. Υπήρξε κεντρικός σχεδιασμός της μάχης και από ποιους έγινε; Το αξιοπερίεργο είναι ότι εμπλέκονται σε αυτήν ονόματα από διαφορετικές ιδεολογικές παρατάξεις και κανείς δεν αρνείται την εμπλοκή τους αυτή. Γιατί ο καυγάς θα πρέπει να γίνεται, μετά από τόσα χρόνια, για την πρωτοκαθεδρία μίας παράταξης με βάση τα φρονήματα των προσώπων, τη στιγμή που, όπως ευρέως υποστηρίζεται, η μάχη δεν οργανώθηκε κεντρικά από μία συγκεκριμένη παράταξη;

4. Γιατί σήμερα γίνονται δυο ξεχωριστές γιορτές για τη μάχη αυτή; Γιατί θέλουν κάποιοι να οικειοποιηθούν μια μάχη που έχει όλα τα χαρακτηριστικά της γνήσιας Εθνικής Αντίστασης, στην οποία συμμετείχαν χωρικοί με όπλα τα εργαλεία της δουλειάς τους, υποτιμώντας το ρόλο που έπαιξαν πατριώτες μιας άλλης ιδεολογίας; Δεν είναι καιρός σήμερα να τελειώνουν αυτά τα κατάλοιπα της μετεμφυλιακής περιόδου;